Kiedy na szkoleniach BHP omawiamy sobie ograny kontrolne skupiamy swoją uwagę głównie na Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Urzędzie Dozoru Technicznego. Lakonicznie wspominamy o pozostałych. Otóż jednym z pozostałych jest Wyższy Urząd Górniczy. Myślę że z okazji barbórki warto o nim napisać kilka słów.
Bardzo krótkie wspomnienie historii
Najstarszy Urząd Górniczy powstał na ziemiach polskich w 1528 r., w Tarnowskich Górach. Pierwsze urzędy powstały w XVI w. zapobiegały rabunkowej gospodarce złożem, prowadziły nadzór nad budową kopalń, wybierką, zabezpieczeniem obudowy, transportem, odwadnianiem oraz gospodarką wodną na powierzchni ziemi. Pierwszy urząd tworzyli:
- gorny hetman żupnik,
- 4 przysięgli „rozumni”,
- dziesiętnicy olbornicy (pobierający podatki).
Urząd Górniczy dla całego Śląska został powołany w 1769 r. przez króla pruskiego. Do zadań urzędu należało:
- przyjmowanie zgłoszeń górniczych,
- nadania,
- nadzór techniczny i gospodarczy nad kopalniami,
- pobór podatków górniczych,
- prowadzenie sądownictwa,
- nadzór nad szkołami przygotowującymi do zawodu.
Ne ternie I Rzeczpospolitej prawo istniało prawo górnicze, oparte na zasadzie uznania bogactw wnętrza ziemi za własność panującego. Prawo to zostało zmienione przez pacta conventa w 1576 r. Szlachta zastrzegała sobie uznanie pełnego prawa właściciela gruntu do wszystkich bogactw wnętrza ziemi.
W okresie Księstwa Warszawskiego powstała Dyrekcja Górnicza w Kielcach, a drugą zaczęto organizować w Krakowie (kres temu położył upadek Napoleona).
W okresie Zaborów górnictwo o raz władze górnicze były w każdym zaborze inne:
- Zarządy (zabór rosyjski),
- Starostwa Górnicze (zabór austriacki),
- Wyższe Urzędy Górnicze (zabór pruski);
Okres współczesny
W czasach współczesnych Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach został powołany 24 czerwca 1922 Rozporządzeniem Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej. Od tego momentu liczymy historię WUG. W tym roku obchodzono 95 lecie nadzoru górniczego w Polsce.
W dniu dzisiejszym podstawą prawną funkcjonowania Wyższego Urzędu Górniczego są:
- Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981
- Zarządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2014 r. w sprawie nadania statutu Wyższemu Urzędowi Górniczemu M.P. 2007 nr 62 poz. 710
Misja WUG
Misją Wyższego Urzędu Górniczego jest dążenie do poprawy bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia górników, optymalnego zagospodarowania złóż kopalin oraz ograniczenia uciążliwości oddziaływania górnictwa na ludzi i środowisko. Pomimo upływu lat misja urzędów górniczych pozostaje nadal aktualna.
Struktura organizacyjna WUG
Urząd Górniczy poza centralą składa się z jedenastu oddziałów terenowych oraz Specjalistycznego Urzędu Górniczego. Obecnie okręgowe urzędy górnicze znajdują się w:
- Gdańsku
- Gliwicach
- Katowicach
- Kielcach
- Krakowie
- Krośnie
- Lublinie
- Poznaniu
- Rybniku
- Warszawie
- Wrocławiu
Osobną jednostką jest Specjalistyczny Urząd Górniczy (SUG). Działa on na obszarze całego kraju. SUG sprawuje nadzór i kontrolę nad obiektami, maszynami i urządzeniami górniczymi w podziemnych zakładach górniczych. Podlegają mu takie urządzenia jak:
- górnicze wyciągi szybowe,
- urządzenia transportowe,
- systemy łączności (centrale, dyspozytornie itd.)
- instalacje elektryczne
Ustawowe zadania Wyższego Urzędu Górniczego
Wyższy Urząd Górniczy sprawuje nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, w szczególności w zakresie:
- bezpieczeństwa i higieny pracy;
- bezpieczeństwa pożarowego;
- ratownictwa górniczego;
- gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania;
- ochrony środowiska i gospodarki złożem,
- budowy i likwidacji zakładu górniczego, w tym rekultywacji gruntów po działalności górniczej.
Obecnie Wyższy Urząd Górniczy Nadzoruje:
- 37 podziemne zakłady górnicze,
- 6 895 odkrywkowe zakłady górnicze,
- 89 otworowe zakłady górnicze,
- 188 zakłady wykonujące prace geologiczne
Dodaj komentarz